در پی شیوع آنفلوانزای خوکی در استان کرمان اقدامات پیشگیرانه و مقابله ای همچنان ادامه دارد، رعایت نکات بهداشتی مهمترین عامل پیشگیری از ابتلا به این بیماری است.

از حدود یک ماه قبل برای چندمین بار این بیماری در استان کرمان مجدداً شیوع یافت اما به گفته رئیس دانشگاه علوم پزشکی کرمان این‌گونه جدید یکی از وحشی‌ترین و هجومی‌ترین ویروس‌های آنفلوانزا محسوب می شود که در ایران شیوع یافته است. بر اسا آخرین آمارها تا کنون 22 نفر در اثر ابتلا به این بیماری جان خود را از دست داده‌ان. همچنین مدارس این استان نیز به مدت دو روز تعطیل شده است.

آنفلوانزاى خوکی (  Swine flu) يك بيمارى تنفسى خوك‌ها است که توسط ويروس آنفلوانزاى نوع H۱N۱  ایجاد می شود .این نوع آنفلوآنزا معمولا در  خوك‌ها بروز می کند . ويروس‌هاى آنفولانزاى خوكی حد بالایی از آلودگی و بيمارى را سبب می شوند البته آمار مرگ و میر ناشی از آن در میان خوک ها معمولا کم است و کشندگی زیادی ندارد . آنفلوآنزای خوکی  معمولا به انسان منتقل نمی شود، هرچند گاهی در موارد نادر این ویروس به انسان، به خصوص افرادی که با خوک ها در تماس نزدیک بودند سرایت می کرد. موارد نادری از انتقال این ویروس از انسان به انسان نیز ثبت شده بود.

 ويروس‌هاى انفولانزای خوکی میزبان اصلی شان خوک است اما می توانند مرغ ها و حتی انسانها را آلوده کنند. ويروس‌هاى آنفولانزاى خوكی دائماً تغيير شکل می دهند. البته خوك‌ها به وسيله آنفلوانزاى مرغى هم می توانند آلوده شوند گرچه به اندازه نوع خوکی در این حیوانات مهاجم نیست. ويروس‌هاى آنفلوانزا وقتى از خوک آلوده خوک دیگری را آلوده می کند می تواند تغییر شکل داده و نوع رفتارش نیز تغییر  مى كند  ، ويروس‌ها می توانند دوباره جور شوند ( يعنى ژن‌ها را با هم عوض مى كنند) و  توانایی ویروس ها و همچنین میزبانی خوک برای هر سه نوع آنفلوآنزای خوکی مرغی و انسانی این خطر را ایجاد می کند که ويروس‌هاى جديد كه مخلوط انواع خوك ، انسان و نوع ويروس‌هاى آنفلوانزاى مرغى می باشند پديدار بشوند. با تغييرات در طى سالها انواع متفاوت ويروس‌هاى آنفولانزاى خوك پديدار شده‌اند.

اما چه چيزي ويروس كنوني را تبديل به ويروسي خطرناك كرده است؟ ويروس خوكي نيز مانند تمام ويروس هاي ديگر خود را تغيير مي دهد. اگر خوك هاي مبتلا به آنفلوانزاي خوكي همزمان به آنفلوانزاي انساني يا پرندگان نيز مبتلا باشند، اين ويروس ها مي توانند در بدن حيوان ژن هاي خود را تعويض كنند. بدين ترتيب نوعي جديد از ويروس به وجود مي آيد كه هم ژن هاي انسان و هم ژن هاي حيوان را در خود دارد. اين همان اتفاقي است كه ظاهرا در مورد ويروس كنوني افتاده است.  گونه هاي “A H1N1 ويروس آنفلوانزا براي نخستين بار در سال 1930 ميلادي قرنطينه شدند.

علايم و نشانه ها

 نشانه‌هاى قابل‌انتظار آنفولانزاى خوكی در انسان ها مانند نشانه‌هاى آنفلوانزاى فصلى انسان است.  حمله ناگهانى تب، بی حالی، در خود فرورفتن،  بى اشتهايى و سرفه كردن . همچنين تعدادی از افراد آلوده با آنفولانزاى خوكی دچار سردرد، سرماخوردگی، گلودرد، کوفتگی و درد مفصل، عطسه‌، ناراحتی تنفسی، سرخ شدن يا التهاب و آبریزش از بینی می گردند  . در مواردی نیز تهوع، و استفراغ و اسهال نیز گزارش شده است .

راههاي انتقال و شيوع

آنفلوآنزای خوکی از دهان و بینی منتقل می شود و یک بیماری مجاری تنفسی است با این وجود دانشمندان هنوز نمی دانند که گونه تازه H1N1 که در مکزیک پیدا شد، چگونه به انسان انتقال یافت.

 ويروس‌هاى آنفلوانزا خوکی می تواند به طور مستقیم از خوك‌ها به انسانها سرایت کند . آلودگى انسان با ويروس‌هاى انفلوانزای خوك‌ها در هنگامی که انسانها در کنار خوکها قرار می گیرند اتفاق می افتد از قبيل کار در انبارهاى خوكها و در  کشتارگاه دام ها و یا مراکز نگهداری و پرورش خوک ها .

 همچنين انتقال انسان  به انسان آنفولانزاى خوك مى تواند اتفاق بیفتد . اين به همان طريق آنفلوانزاى فصلى انسان ها اتفاق می افتد و انتقال انسان به انسان اساساً رو در رو و به وسيله سرفه كردن يا عطسه انسانها ی آلوده با ويروس آنفلوانزا اتفاق می افتد .
مردم با دست زدن به چيزهایی که  با ويروس‌هاى انفلوانزا خوکی آلوده است و سپس دست زدن به دهانشان ممكن است آلوده بشوند .

محققان هنوز اطلاعات کاملی را از نحوه انتقال ویروس آنفلوآنزای خوکی به دست نیاورده اند. سازمان بهداشت جهانی به تازگی برآورد خود مبنی بر سهولت انتقال این ویروس میان انسان ها منتشر کرده است. اگر با کسی در تماس هستید که سرماخوردگی دارد، با او دست ندهید و روبوسی نکنید. ویروس آنفلوآنزا در اماکن عمومی وجود دارد و تماس با سطوحی مانند دستگیره اتوبوس و صفحه کلید کامپیوتر به راحتی شما را آلوده می کند. اگر دستان خود را به دستگیره در یا اتوبوس زده اید، آن را به دهان و بینی خود نزنید.

 دانشمندان هنوز نمي‌دانند كه ويروس اين بيماري در صورت تماس زياد و طولاني مدت از بيمار به افراد سالم انتقال مي‌يابد يا اينكه حتي كوچكترين تماس مي‌تواند باعث انتقال ويروس شود. ويروسهاي آنفلوآنزا مي‌توانند تا چندين ساعت روي سطوح باقي بمانند و از دست و صورت بيماران منتقل شوند. طریقه شیوع این بیماری به هر صورت که باشد نتیجه این است که در حال حاضر بسیاری از کشورهای دنیا را در بر گرفته و انتظار می رود تمامی کشورها را در بر بگیرد.

 فراگيري گسترده اين ويروس در سطح جهاني نيز از خطرهاي ديگري است كه در مورد آن هشدار داده شده و سازمان بهداشت جهانی وارد شدن آن به مرحله شش یا شیوع جهانی را تایید کرده است.

 ويروس يادشده مي تواند از راه مسافران به ديگر كشورها نيز منتقل شود. مارگارت چان، رئيس سازمان بهداشت جهاني گفته بود که مشاهده بيماري خود مي تواند خطر بالقوه اي براي انتشار جهاني آن باشد. اين احتمال قوي است كه بسياري از مردم در برابر نوع جديد ويروس ايمن نباشند.

 بر اساس اعلام مركز پيشگيري از بيماري هاي واگير ايالات متحده، آنفلوانزاي خوكي از راه مواد غذايي منتقل نمي شود.

راههاي تشخيص

 براى تشخيص دادن انفولانزای خوکی يك آلودگى ، عموماً نمونه تنفسى احتياج است نمونه ها در ۴ تا ۵ روز اول بيمارى باید جمع گردد (يك شخص وقتى آلوده است ويروس را به احتمال زياد به اطراف پراکنده می کند ). با اين وجود، تعدای از اشخاص آلوده ، مخصوصاً بچه‌ها، ويروس را براى ۱۰ روز و یا بیشتر ممكن است انتقال دهند .

راههاي پيشگيري

 ويروس‌هاى H۱N۱ آنفولانزاى خوك بسیار متفاوت با ويروس‌هاى ۱N۱H انسان است ، بنابراين، واكسن‌های مورد استفاده براى انفلوانزاى فصلى انسان براى جلوگیری از ابتلا به ويروس‌هاى H۱N۱ آنفولانزاى خوكی نه در بدن خوک و نه در بدن انسان ایمنی ایجاد نمی کند. بنابراین تا زمان تهیه وتکسن این نوع آنفلوانزا صرفا می توان به توصیه های پزشکی و سازمانهای بهداشتی عمل کرد.

 پزشکان در پاسخ به اين سوال كه هر فرد چطور مي‌تواند از خود و خانواده‌اش در برابر اين بيماري مراقبت كند، اظهار می دارند: در حال حاضر بايد احتياط‌هاي معمول براي آنفلوآنزا را انجام داد كه شامل پوشاندن جلوي دهان و بيني به هنگام عطسه و سرفه كردن با يك دستمال كاغذي كه بايد پس از مصرف حتما دور انداخته شود و مخصوصا از عطسه كردن در كف دست بايد خودداري شود. دستهايتان را بايد مرتب بشوئيد و در صورت نبودن آب و صابون از ژل پاك كننده استفاده شود. اگر هم بيمار شده‌ايد در خانه بمانيد.

  همان طور که هوشیاری در برابر آلودگی برای پیشگیری از ابتلای شما و خانواده تان به بیماری ضروری است، در صورتی که خود مشکوک به ابتلا به آنفلوآنزا هستید، حتما هنگام عطسه و سرفه جلوی دهان و بینی خود را بگیرید. اگر دستمال به همراه ندارید، هنگام عطسه یا سرفه قسمت داخلی آرنج خود را در برابر دهان و بینی بگیرید تا دستانتان آلوده نشوند. احتیاط های معمول را به کار بندید. آنفلوآنزای خوکی مانند هر نوع سرماخوردگی دیگر از راه تماس سرفه و عطسه منتقل می شود. دست های خود را به طور مرتب بشویید. اگر آب و صابون در دسترس نیست، می توانید از ژل های تمیزکننده دست استفاده کنید.

  در مورد استفاده از ماسک برای پیشگیری از ابتلا و جلوگیری از شیوع این بیماری ‌مركز كنترل و پيشگيري امراض آمريكا معتقد است شواهد علمي كافي وجود ندارد كه تاييد كند كه ماسك واقعا در خارج از تاسيسات مراقبت‌هاي بهداشتي كاربرد دارد.

  در این قسمت نیز چند توصیه جدی به همراه موارد عملی برای جلوگیری از بیماری خطرناک آنفلوانزای خوکی آمده است:

1- دستهاي خود را مرتباً بشوييد: ذرات و قطرات کوچک ناشي از سرفه و عطسه بيماري را منتقل مي کنند. اين ذرات به دستهاي ما منتقل مي شوند و بعد هر چيزي را که ما لمس کنيم آلوده کننده مي شود.

راه صحيح دست شستن : به غير از پشت و روي دستها و انگشتان ، زير ناخنها ، بين انگشتان و دور مچها را به مدت کافي با آب گرم يا داغ کف مالي کنيد و بعد خوب بشوييد. دستهاي خود را نه تنها قبل از غذا خوردن و بعد از دستشويي رفتن بلکه بعد از استفاده کردن از حوله يا پوشاندن دهان بعد از سرفه يا عطسه بشوييد.درست است تعداد دفعات خيلي زياد مي شود درست مثل تعداد دفعاتي که اگر شما در اورژانش يا اتاق عمل مشغول به کارمي بوديد اين کار را انجام مي داديد.

2- وقتي عطسه يا سرفه مي کنيد دهان خود را بپوشانيد :اگر دستمال نداريد از شانه يا گودي آرنج خود استفاده کنيد.اگر اين ذرات به لباس يا يقه شما منتقل شوند خيلي بهتر است از اينکه در هوا و بين افراد ديگر انتشار يابند.بعد دستهاي خود را بشوييد. در ضمن اجسام صاف مثل سکه بيشتر از اجسام زبر و منفذدار مثل کاغذ ويروس را منتقل مي کنند.

3- در خانه بمانيد: اگر بيمار هستيد در خانه بمانيد و هميشه دستهاي خود را بشوييد تا ديگران را آلوده نکنيد.

4- صورت خود را لمس نکنيد: دستهاي خود را از غشاهاي مخاطي ( چشم- دهان - بيني ) دور نگه داريد چون ويروس از اين راه ها وارد بدن مي شود.

5- از افراد بيمار دوري کنيد.

6-  توصيه هاي سازمان جهاني بهداشت درصورت ابتلا به بيماري: درخانه بمانيد، استراحت بسيار، مصرف مايعات فراوان، پوشاندن دهان و بيني خصوصأ هنگام سرفه و عطسه، شستشوي مرتب دستها با آب و صابون، آگاه کردن افراد خانواده و فاميل از بيماري خود، مراجعه به پزشک در صورت شدت گرفتن علائم ؛ نظير تنگي نفس، ضعف و خستگي شديد، سردرد و سرگيجه شديد، استفراغ و تهوع غير قابل کنترل.

راههاي درمان

 واكسن‌های مختلفی در دسترس است كه خوك‌ها را در مقابل آنفلوانزاى خوکی ایمن می کند .اما در حال حاضر هيچ واكسنی كه بتواند برای انسانها در مقابل آنفلوآنزای خوکی ایمنی ایجاد کند در دسترس نیست .
 واكسن آنفلوانزاى فصلى ممکن است بر ضد H۳N۲ خوکی كمك کننده باشد ولی مطمئنا به ایمنی و پیشگیری از آنفلوآنزای خوکی نوع H۱N۱  کمک نخواهد کرد .

 چهار دارو ضد ويروس متفاوت وجود دارد كه براى استفاده در ايالات متحده براى معالجه آنفلوانزا پروانه‌دار هستند:  آمانتادين، amantadine, rimantadine, oseltamivir and zanamivir .  تا زمانیکه ویروس ها به این چهار دارو حساس بوده اند می شد از هر چهار دارو استفاده کرد ، اما  ويروس‌هاى آنفلوانزاى خوکی که جدیدا از  انسانها جدا كردند به آمانتادين و ریمانتادین مقاوم هستند . حالا اداره سلامت ايالات متحده ، CDC استفاده از” oseltamivir  “  و   “  zanamivir  ”    را  برای معالجه و یا پیشگیری از آنفلوآنزای خوکی پیشنهاد می کند . بر اساس اعلام “CDC”، دو داروي “Tamiflu” و “Relenza” كه داروهاي رايج براي مقابله با آنفلوانزا هستند، براي مقابله با تمام گونه هاي كنوني آنفلوانزاي خوكي نيز مؤثرند.

      داروهایی که در سال های گذشته برای درمان انواع قوی آنفلوآنزا تولید شده اند، توانایی خوبی برای کمک به مبتلایان به آنفلوآنزای خوکی دارند. در حقیقت همه گیری جهانی بیماری هایی مانند آنفلوآنزای مرغی و سارس در سال های گذشته آمادگی مراجع درمانی را برای مقابله با همه گیری های جدید افزایش داده است.

 این در حالی است که برخی از پزشکان معتقدند كه استفاده زياد از داروهاي ضد ويروسي مي‌تواند ميكروبها را به اين داروها مقاوم كند.

مقامات سازمان جهاني بهداشت در این زمینه گفته اند که ۴ تا ۶ ماه طول مي کشد تا اولين واکسن براي مبارزه با اين ويروس عرضه شود.

دکتر ریچارد بسر، جانشین مدیر مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها در جلسه توجیهی کاخ سفید در 26 آوریل گفت: "هرگاه ما شاهد ظهور یک گونه تازه آنفولانزا هستیم، کار خود را در صورت نیاز با تولید یک واکسن شروع می کنیم. ما ذخیره هایی از دانه ها ایجاد کرده ایم، ویروس را شناسایی کرده ایم  و گفتگوها در حال انجام هستند، پس به این ترتیب اگر تصمیم گرفته شود که باید واکسنی تولید  شود، ما می توانیم برای دستیابی به این هدف سریعاً اقدام کنیم."

اقدامات ايران برای مقابله با آنفلوانزای خوکی

 علاوه بر برگزاری سمینارهای مختلف برای بررسی جنبه های خطرناک این بیماری در داخل کشور، شرکت در جلسه اضطراري وزيران بهداشت كشورهاي مديترانه شرقي با هدف تصميم‌گيري درباره برگزاري حج عمره و تمتع در قاهره یکی دیگر از اقدامات ایران در این زمینه است.

در حال حاضر پنج شركت از كشورهاي فرانسه، انگلستان، آمريكا، سوئيس و آلمان در زمينه توليد اين واکسن فعاليت مي‌کنند و از اين بين، سه شرکت با ادعاي دست‌يابي به فن‌آوري توليد آن و کسب مجوز اوليه از سازمان بهداشت جهاني در حال مذاکره براي ثبت در کشورها هستند اما هنوز از ميزان اثربخشي و عوارض كاهش اين واكسن‌ها اطلاع دقيقي در دست نيست.

 با وجود دانش فني توليد واکسن آنفلوانزاي نوع آ در کشور، تنها مشکل موجود در اين راه را عدم دسترسي به مقادير کافي است. طرح توليد اين واكسن در ایران به صورت پروژه‌اي مشترك و ملي با سازمان بهداشت جهاني ادامه دارد که در حال حاضر در مرحله مذاكره براي اين پروژه مشترك هستند و پس از قدري پيشرفت در زمينه‌ توليد واكسن آنفلوانزاي فصلي، مي‌توان در خصوص آنفلوانزاي نوع آ (H1N1) هم قدم‌هاي خوبي برداشت.

 دكتر لنكراني وزیر بهداشت ایران با اشاره به وجود مقادير كافي داروي مورد نياز آنفلوانزاي نوع آ (H1N1) اسلتاميوير(تاميفلو) در کشور گفت: برخي از كشورها از اين داروها براي پيشگيري از اين بيماري استفاده كرده‌اند و هم‌اكنون با بحران مقاومت به دارو مواجه شده‌اند، از اين رو تاكيد ما بر مصرف دارو تحت پروتكل درماني است، البته داروي رده سومي به نام (رلنزا) هم به مقادير مورد نياز سفارش داده‌ شده است.

 وي، با بيان اين كه ايران از معدود كشورهايي است كه ماده اوليه داروي موثر بر آنفلوآنزاي نوع آ را در داخل توليد مي‌كند، گفت: هزينه تمام شده اين دارو يك سوم نوع وارداتي آن است. البته اقدامات ديگري از قبيل آماده‌سازي سيستم بهداشتي - درماني تخت‌هاي مراقبت ويژه و اتاق‌هاي ايزوله نيز براي بيماران احتمالي آنفلوآنزاي نوع آ در كشور در نظر گرفته شده است.

منابع:

سايت آواي سلامت

سايت خبري عصر ايران